HISTORIA

Legjenda dhe Historia e Norës dhe Kelmendit

Historiografët ajojnë kah aftsitë luftarake të Norës së Kelmendit, kurse legjendat anojnë kah bukuria e mahnitëshme. Të dyja sëbashku formulojnë narrativin e një heroine me aftsí të jashtzakonëshëme luftarake dhe me bukurí të rallë. Megjithatë, e vërteta rreth norës nuk mund të shkëputet prej bashksisë ku ajo u lind, u rrit, dhe u edukua si person dhe si luftëtare, dhe u stërvit si luftëtare, Kelmendit të para 400 vjetëve.

GJUHSIA

Paskajorja gege nuk mund të pranohet në Standardin ‘72

Paskajorja mbetet çashtja kryesore që dallon gegnishten letrare prej tosknishtes letrare. Fatkqsisht kjo paskajore nuk mund të integrohet me standardin e sotëm sepse shumica e paskajoreve u përkasin...

GJUHSIA

Pjesorja, paskajorja,dhe verbalet tjera të gjuhës shqipe

Standardi ’72 e njeh pjesoren si të pandryshueshëme, por kjo nuk âsht e vëretë; tingulli sostor /r/ i këtyne trajtave vjen prej një prapashese. Paskajorja e tipit ‘me punua’ âsht paskajorja authentike e shqipes.

HISTORIA

Ded Gjo Luli dhe Lufta e Vitit 1911

Zef Marash Doka

Pjesorja e gjuhes shqipe nuk asht e pazberthyesheme, por kjo nuk âsht e vëretë; tingulli sostor /r/ në fjalë të tilla vjen prej një prapashese. Edhe paskajorja authentike e tipit ‘me punua’ keqzëvendsohet me pseudo-paskajoren e tipit ‘për të punuar’, e cila âsht një frazë që përmban një parafjalë dhe një emën asnjëanës. Në këtë tekst jepen format korrekte të pjesores dhe paskajores; plus format e përcjellores dhe mohores.

HISTORIA

Ded Gjo Luli dhe Lufta e Vitit 1911

Zef Marash Doka

Autori i këtij teksti shkruan rreth figurës së Ded Gjo Lulit, Vojvoda i Parë i Traboinit, në kontekstin e Luftës së vitit 1911. Ai i qet në pah karakteristikat e Dedës duke tregua reagimet e tij kur Turgut Pasha u përpoq me çarmatosë Lekët, kur Dedës iu vrá i biri në luftë, kur kordunët sulmuan traboinasit, ofertat që otomanët i banë Dedës që ai të mos luftonte kundër tyne, gjendjen ekonomike të Dedës, dhe si Deda trajtonte fëmijët, gratë, dhe njerëzit e thjeshtë.

ANALIZA

Parathânje dhe Analizë e Lahutës së Malcís

Zef Pllumi

[Lahuta e Malcís] mbetet Poemi kryesor i letërsisë shqipe. Në të, gjuha shqipe ndien jonet e bilbilit, tufanet e maleve dhe ushtimën e termetit. Fantazia e poetit, po fantazi e popullit shqiptar, të dërgon mbi krahët e Zanave, atje nalt te luginat e bjeshkve me u flladitë ndër gurrat e krijta, currilat e të cilave ndrijnë si ylbera nën rrezet e diellit që po naltohet atje mbi shkrepat e thepisun ku ka truellin bora e përhershme e dhitë e egra me bryna të artë. Atje mund takohesh me Orë e Shtozovalle, por edhe me dragoj e kulshedra, shtriga e lugetën e gjithshka të vjetër që pat mitologjia e nji populli.

EDUKIMI

Paraqitje e Triviumit

Triviumi âsht themeli i shtat arteve liberale. Ai bazohet në trí fakultetet e njeriut: arsyen, ndjenjat, dhe vullnetin. Secili fakultet âsht i skajuom në të dý anët: intelekti ka përcepte (shqisime) dhe koncepte, ndjenjat kanë dhimbje dhe kënaqsí, dhe vullneti mund të jetë i dobët ose i fortë. Por, Triviumi duhet pá si një subjekt trefish, jo si trí subjekte të veçanta. Pa njohë gramatikën, ãsht e vështirë me ndërtua propozime logjike. Pa njohë gramatikën e logjikën ãsht e vështirë me e përdorë gjuhën efektivisht; sëpaku në mënyrë të qëllimëshme.